|
İowşan Annagurban
SİURREALISTIK POEMA
ıa-da gadagan edilen şahyryñ monology
|
|
Biliñ, meniñ ellerimi
urgan bilen
baglasalar;
biliñ, meniñ
dillerimi
dil ıardyrman
daglasalar!
Alar menzilim
aldyrman,
ardan ardyryp,
ıadadyp,
arkama şemal
çaldyrman,
gyrsalar uçar
ganatym;
zyndanda bent etseler
ıa
maıyp-müjpüp
eıleseler,
ıyksalar, entetseler
ıa
mañlaıymdan
çüıleseler,
biliñ, bek biliñ,
türkmeniñ ellerniñ
uzyn bolanyn,
türkmeniñ dillerniñ
dünıä dolanyn,
türkmeniñ adynyñ arşa
galanyn
isleıän däldirler,
biliñ, bek biliñ?!
Meniñ erkin
sözlänimi, diıenim,
meniñ erkin
ıigrenenim, söıenim,
türkmen diıip
jibrinenim, köıenim
islemeıänler
türkmeniñ azat
bolanyn,
erkin dem alanyn, örñäp-ösenin,
daıananyn, döwlet-döwran söıenin
isleıän däldirler, gysganıandyrlar,
gyssanıandyrlar!
Biliñ, meniñ gözlerimi gapdyryp,
sesime, sedama suwlar sepdirip,
ıolumy urduryp göıdük-gödege,
aıagym köwdürip her
het edene,
türkmeniñ adyndan
gürlese her kim,
tiz alar merkin;
biliñ, türkmen görer
göze kast etmez,
biliñ, türkmen dogry söze kast
etmez,
hemem kasas kyıamata galmaz hiç,
kast eden pes bolar,
biliñ, iru-giç!
Türkmen kör bolmaly ogly däl tanryñ,
türkmen lal bolmaly ogly däl tañryñ,
türkmen gul bolmaly ogly däl tañryñ,
ala-böle entemeli
ogly däl,
ala-böle siltelmeli
ogly däl,
biliñ, biziñ kör
bolmagmyz islänler,
lal bolmagmyz, gul
bolmagmyz islänler
türkmen däldirler,
çyksa, dyrmaşsa-da
beıgine küpsiñ,
kiçijikdirler,
türkmenjikdirler!
Türkmenjikler isläp
biler türkmeniñ
şahyrynyñ lal
bolaryn, dymanyn;
türkmenjikler isläp
biler türkmeniñ
gul bolaryn, öz
gollaryn dañanyn;
türkmenjikler isläp
biler türkmeniñ
göıdügini, gylçysyny,
çamanyn!..
Türkmenjikler isläp
biler türkmeniñ
okamanyn, oılanmanyn,
bilmänin,
türkmenjikler isläp
biler türkmeniñ
ertir-agşam şol bir
heñi diñlänin,
şol bir heñi -- tabyn
boluñ, boluñy,
şol bir heñi -- kaıyl
boluñ, boluñy,
gutarmagyñ aıdymyny,
tükenmegiñ samramasyn,
ölüm heñini!
Türkmenjikler isläp
biler türkmeniñ
şol bir gohdan güñ
bolaryn, heñlänin,
gurçuklanyn,
gurtlanyn hem bitlänin,
bitmänin,
gögermänin,
örñemänin, ösmänin!..
Biliñ, dünıe
başlanıandyr bilmekden,
türkmeniñ şahyryn
gadagan eden,
türkmeniñ şahyryn
çukura iten,
özi türkmen bolsun,
türkmen bolmasyn,
türkmeni gadagan
edıändir, biliñ,
türkmeni çukura
itıändir, biliñ?!.
Biliñ, adam
başlanıandyr bilmekden,
türkmeniñ şahyryn
zäherlän, atan,
türkmeniñ şahyryn
öldüren, satan,
özi türkmen bolsun,
türkmen bolmasyn,
türkmeni zäherläp
atıandyr, biliñ,
türkmeni öldürip
satıandyr, biliñ,
bek biliñ!..
Bilmänimiz üçin
türkmeniñ ıurdy
bölek-bölek
bölünendir owaldan,
bilmänimiz üçin
türkmeniñ erki
döwüm-döwüm
döwülendir owaldan!
Bilmänimiz üçin
dagandyr türkmen,
ıurt binasy
söklem-söklem sökülip,
bilmänimiz üçin
aglandyr türkmen,
äñin gysyp,
diş-dyrnagy dökülip,
bilmänimiz üçin
ıitendir ıollar,
bilmänimiz üçin
batandyr sallar,
bilinmäni üçin
entändir türkmen,
bilinmäni üçin
ıitendir türkmen...
Haıran türkmen,
haıran depe haırany,
bu ne weıran,
köññülleriñ weırany,
bu ne weıran,
kalplaryñ weırany?!
Ne ıürek galypdar,
ne-de bir bagyr,
agyr, götererden,
çekerden agyr!
Ne kelle galypdyr,
ne-de bir elde,
türkmen aşak düşıär
pelleme-pelle!..
Biliñ, ömür
başlanıandyr bilmekden,
gülüñ, ömür
başlanıandyr gülmekden,
aglamakdan başlap
ömrün adamzat, --
aglap ötmeli däl ömür
emgekden!
Aglap ötmeli däl ömür
ezıetden,
azardan, ejirden,
etinden geçen;
ne myhman biz, gijä
galan hezzetden,
ne millet biz, egsik
itinden geçen?!
Gerçek-gerçek ärler
doguran türkmen,
gerçeklerin diş deı çüıreden
türkmen,
soguran türkmen;
her gerçegin ugradanda aglaman,
özün soñky ıola ugradan türkmen,
öz-özün hendege iteklän türkmen,
özün däl, özgäni köteklän türkmen,
gömmeli bor çukuryny öz gazan,
öz ıakan oduny
öçürmeli bor,
çykmaly bor
çukuryndan, hendekden,
ömür-ahyr tütemekden,
ıanmakdan!
Gutarmaly diılen zat
ıok soñna çen,
tükenmeli diılen zat
ıok soñna çen,
hala Gorkut bolsun,
ha Salyr Gazan,
ha Görogly bolsun,
kowan hem gaçan,
türkmeniñ tükenmez
ahyndan dörän,
pirim Magtymguly,
bitmejek ıaram,
ezelden şu güne,
türkmen atlylar
türkmen betbagtlygna
günäkärdirler!
Günäkär başymyz, gara
başymyz
göterere egin,
silkere ıürek
edinmäñ gamyny iımeli
halda,
neçüın ıok ıerinden
gözleıäs dalda?
Neçüın bir-biregi
ıigrenıäs beıle,
neçüın beıle bahyl
bolupdyr türkmen?
Neçüın biziñ dogan
günümiz öıle,
neçüın beıle pahyr
bolupdyr türkmen?!
Neçüın öz-özümiz
depeläp-basyp,
öz-özümiz mynjyradyp
barmyş biz?
Nirede göıdügmiz
boıundan asyp,
ıülnüp bolmaz gara
günä, gargyş biz!..
Neçüın ıyglap geçip
pir Magtymguly,
agysyna agy goşan ıok
şindi;
neçüın türkmen guluñ
guly gaññaly,
neçüın bize bölünen
paı sarkyndy!..
Biliñ, meniñ türkmen
diıen ıüregim
ıarylar ıa galar
urmakdan bir gün...
Biliñ, meniñ türkmen
diıen ıüregim
alypdyr özüne agyryn
görgiñ,
agdygyn ıüküñ,
meger, şondan
enteıänim käteler,
galar diıdirıänim
maırylyp-çöküp...
Men jogap gözlärin
gülmezden ötri,
meı-mes bolup
meılislerden, şowhundan;
men jogap gözlärin
ölmezden ötri,
bigäneleñ, bibeınileñ
gohundan;
men jogap gözlärin
soñky güne çen,
soñky deme çen!..
“Gynanylıan adam
hakyky däldir”,*
gülünıän adamam
däldir hakyky!
Gynanylıan millet
hakyky däldir,
gülünıän milletem
däldir hakyky!
Haçana çen hakyky däl
millet biz,
haçana çen hakyky däl
jemende?
Haçana çen ıegşereris
minnetden,
haçana çen demikmeli
demiñden?
Haçana çen süırenmeli
ıöremän,
haçan çen
emedek-de-omadak;
haçana çen öñ ıanynda
döremäñ,
haçana çen dogulmaly
ıañadan?!.
Wadaryg-a,
ölmez-gülmez milletim,
wadaryg-a, agysyna
aglamaz!
Wadaryg-a, düıbi-duly
elıetim,
wadaryg-a, agzy-añy
baglanan!
Öñe, belentlige ıoly
baglanan,
küregi baglanan, saly
baglanan,
wadaryg-a, galnyp
bilmez hassaga,
wadaryg-a, öz-özüne
gassaba!..
Biliñ, durmuş
başlanıandyr bilmekden,
bildirmejek bolıan
türkmenjiklerdir!
Biliñ, durmuş
başlanıandyr gülmekden,
güldürmejek bolıan
türkmenjiklerdir!
Türkmen bolup,
gözlerini türkmeniñ
kör goımak islänler
türkmen däldirler!
Türkmen bolup,
sözlerini türkmeniñ
dar goımak islänler
türkmen däldirler!
Türkmen bolup, türkmen ählin azada,
erkin dünıä gözlemekden goıanlar,
türkmen bolup, türkmen ählin azada
pälin, netin
sözlemekden goıanlar,
ha pygamber bolsun,
hala perişde,
hala şahy-älem, hala
her işde,
hala bolsun
biribardan gönderlen,
hala bolsun
biribardan emdirlen,
türkmen däldir,
türkmenjikdir,
kiçjikdir,
pikri, zandy
göıdüjekdir, wiçjikdir!
Göıdüklikden gorkuñ
ajaldan beter,
göıdüklerden gorkuñ
ajaldan beter,
ıöne gorky añyñyzy
almasyn,
göıdükmekden gorkuñ
ajaldan beter!
Göıdüklik aıamaz
milleti-maly,
göıdüklik aıamaz
äri-aıaly,
boguñ göıdükligi
demini bermän,
soñ özüñiz galmaz
ıaly ıer sermäp!..
Içde bolsa, içiñizde
boguñ siz,
daşda bolsa,
daşyñyzda boguñ siz,
eımeniñ göıdükden
ajaldan beter,
göıdük bolsa geçiñ,
ötüñ ogulsyz,
göıdük bolsa, gyzsyz
geçiñ dünıeden,
atsyz-sorsuz, yzsyz
geçiñ dünıeden!
Giden millet, saıry
millet aslynda,
(öñ diıerdim, aıry
millet aslynda,)
nädip bor göıdükse
başdan-aıagna,
depesini tutup sähnäñ
taıagna?!.
Nädip bor türkmeniñ
añy ıetmese
ynsandygna, adamdygna
biriçe?
öz-özüni ıakanyna
dirije?!
Nädip bor aıagyn,
elini baglap,
öz-özi ıüp bolup
iışilen halka?
Nädip bor gözüni,
dilini baglap,
ıene öz boınuny
syrtmaga salsa?
İene başyn goısa
çapgy ıassygna,
göıä ozal az çapylan
deı başy;
türkmenjikler,
göıdüjekler gyssanyp,
türkmen bolsañ, möı
okan deı gargyşy
eñterip ıörseler
ıakyndan, daşdan,
türkmenjikler,
türkmenjigi alkyşlan?!.
Biliñ, ösüş
başlanıandyr bilmekden,
ıañy çykyp
syrkynlykdan, gürmekden,
ıandakly, gyzganly,
demirtikenli,
gylyçly, nalyşly,
zorluk-sütemli,
türme-toñkatarly
günlerden geçip,
ıene yza dolanmaly
nämüçin,
ıene könä çolanmaly
nämüçin?!.
Nämüçin biz dolanmaly
ıalana,
öz-özümiz aldap,
aldanyp ıene?
Nämüçin biz dolanmaly
talaña,
öz-özümiz talap,
talanyp ıene?
Nämüçin içkisiz,
daşkysyz ıalan
ıene ak münberiñ
eıesi boldy?
Nämüçin türkmeni
tükeden talañ
ıene ak günleriñ
ıagysy boldy?..
Biliñ, sandan çykar
oba ogrusy,
sandan çykar şäher
jüwlügi biçem;
biliñ, sandan çykar
döwlet ogrusy,
ölere ıer tapmaz,
ıöne oña çen
il ıüzüniñ tuwagyny
sypyrlar,
asgyn gelse
ogrusyndan dogrusy!
Biliñ, sandan çykar
daıanan zora,
täzelik däl munda
ölmek dirikäñ;
Isgenderden sora,
Karundan sora,
ötmez-geçmez
dirileriñ birikäñ;
sorap gör jana dert mal ıygan bende,
sogan soıan ıaly soıup ilini!..
Ogurlyk eden däl, tutan şermende,
a aıdanyñ sogurmaly dilini...
Men düşünip bilmen, düşünip bilmen,
dünıäñ doımaz-dolmazlygna, açlygna?
Men düşünip bilmen, düşünip bilmen,
dünıäñ dökän-saçanlygna, kaşlygna?
Men düşünip bilmen, tozanly oıda,
kolhoz diılen, sowhoz diılen
saraıda,
aç çaga otyrka gözüni ıaşlap,
aç gelin ıatyrka ıaşmagyn dişläp,
hyrçyn dişläp
otyrkalar erkekler,
erkekligne, ärligine
utanyp,
bu türkmeni ıer
götermez, ıer çekmez,
öler, öter ötmez günden örtenip!..
Bölüniñ ak-goñur, ıaşylu-gyzyl,
bölenler asmany ıyksyn diıseñiz!
Böldüriñ özüñiz, alardyp agyz,
bölenler bal günden aksyn diıseñiz!
Ganyñyzdan şerap ıasap içsinler,
süñküñizden talhan edip iısinler,
owsunlar, türkmenim, owsunlar seni,
döwsünler, türkmenim, döwsünler
seni,
owulıansyñ, owulmaga ylaıyk,
döwülıänsiñ, döwülmäge ylaıyk,
Pyragyny agladansyñ,
ıene
käni agladansyñ,
agladarsyñ, aglarsyñ,
owulanna, döwülenne
añ aılamaz halaıyk!..
Bir hak bardyr
arasynda ıer-gögüñ,
bir hakykat, aga-gara
deñ-deraz:
aga -- ak diımeli
şermendäñ, jögiñ,
gara -- gara butparaz
hem segparaz!
Pişikparaz,
syçanparaz, baryñyz
aga -- ak diımäge
gaırat tapmaly,
göge -- gök diımäge
gaırat tapmaly
ıa-da kime derkar bu
soñsuz gürrüñ,
kän ıatyldy, ıene-de
kän ıatmaly,
ötüpdir kän gara
günler başyñdan,
magtan-da ıör men bir
halk diıp hepbeli!
Men bir edermen diı
gylyjy ganly,
ıöne ozal, ozal
bolupdy bary --
diı-de gara başyñ
ıapyr-da ıaplan,
pişikler özüni
öıdende gaplañ,
sen nämüçin aldamaly
däl özüñ,
geçmiş bilen, haly
bilen, at bilen,
düşünmedik düşünmez
bu zatlara,
düşünıändir düşünen
hem tap bilen...
Biliñ, meniñ ellerimi
gandal bilen
baglasalar,
biliñ, meniñ
dillerimi
dil ıardyrman
daglasalar!
Alar menzilim
aldyrman,
ardan ardyryp,
ıadadyp,
arkama şemal
çaldyrman,
gyrsalar uçar
ganatym;
zyndanda bent etseler
ıa
maıyp-müjpüp
eıleseler,
ıyksalar, entetseler
ıa
mañlaıymdan
çüıleseler,
biliñ, bek biliñ,
türkmeniñ ellerniñ
uzyn bolanyn,
türkmeniñ dillerniñ
dünıä dolanyn,
türkmeniñ adynyñ arşa
galanyn
isleıän däldirler,
biliñ, bek biliñ!
Men türkmeniñ
arydyryn, arsyzlar
ar alarlar ak ıüzüme
tüıkürip;
hem türkmeniñ namysy
men, binamys
namys etmez hak
sözüme tüıkürip...
Meniñ erkin
sözlänimi, diıenim,
meniñ erkin
ıigrenenim, söıenim,
türkmen diıip
jibrinenim, köıenim
islemeıänler
türkmeniñ azat
bolanyn,
erkin dem alanyn, örñäp-ösenin,
daıananyn, döwlet-döwran söıenin
isleıän däldirler, gysganıandyrlar,
gyssanıandyrlar!..
Aşgabat, dekabr, 1994.
* G. Ezizowyñ setiri.
|
|