ترکمنصحرا و ضرورت ايجاد منطقه آزاد در آن

مقدمه:

لازم به ياد آوريست که مطالب زير برگرفته از مقالاتي ميباشد که در نشريات استان گلستان از طرف نخبگان علمي و اقتصادي ترکمن جهت آشنايي مردم با اين طرح و همچنين توجيه مسولين استان در مطبوعات ارايه شده است. طرح منطقه آزاد اولين طرح جامع و فراگيري ميباشد که به وسيله نخبگان ترکمن به عنوان بهترين راه حل براي رشد و توسعه ترکمنصحرا ، استان گلستان در تمام جهات ارايه گرديد.اين طرح با استقبال بسيار زياد اقشار مختلف مردم استان گلستان مواجه شد و در پيگيري اين طرح رايزنيهاي بسياري در سطوح مختلف کشوري انجام گرفته و متاسفانه اين طرح به دليل اينکه برخاسته از يک حرکت مردمي بوده نه دولتي با مخالفت مسئولين کشوري، لشکري ايران مواجه شد. مردم استان گلستان هيچگاه جواب رييس جمهور خاتمي را که بدون بررسي کارشناسي با اين طرح مخالفت نمودند از ياد نخواهند برد، در حاليکه اين طرح تنها خواسته مردم استان گلستان از زمان رياست جمهوري خاتمي بود. وظيفه خودم ميدانم که از تمام عزيزان و هموطناني که در ارايه و پيگيري اين طرح جهت رشد و توسعه ترکمنصحرا قدمي در عمل برداشتند خالصانه تشکر ميکنيم و پيشنهاد من به اين عزيزان که پيگير اين طرح بودند اينست که در انتخابات آينده رياست جمهوري در صورت شرکت در انتخابات ميتوانند با بسترسازي، اين طرح را که تنها خواسته مردم ترکمنصحرا ميباشد وارد معادلات و معاملات سياسي انتخاباتي رياست جمهوري نمايند بطوريکه تمام کانديداهاي رياست جمهوري در سخنرانيهاي خود در مورد استان گلستان به اين مقوله بپردازد و بر ضرورت ايجاد منطقه آزاد در ترکمنصحرا تاکيد نمايند، در صورت انجام چنين حرکتي، پيگيري اين طرح در دوران دولت بعدي سهل تر از فعلي ميباشد. پيشنهاد من به استفاده از تريبون انتخاباتي کانديداهاي رياست جمهوري نسبت به پرداختن به موضوع ضرورت ايجاد منطقه آزاد در استان گلستان ميباشد.

گفتار:

مناطق آزاد و ويژه، جذب كننده سرمايه خارجي و آزمايشگاههاي ملي توسعه اقتصاد كشور ميباشند. گسترش در رشد و توليد و تجارت نزديك به 480 منطقه آزاد تجاري ـ صنعتي در جهان همگي بيانگر مرحله آغازين دوره جديدي در اقتصاد و مناسبات تجاري بين كشورهاي عالم بوده است كه اكنون به جرياني همهگير مبدل شده و گريز از آن با توسل به راهبردها و سياستهاي اقتصادي انزواگرايانه و بسته همانند استراتژي توسعه صنعتي مبتني بر جايگزيني واردات، خودكفايي و خوداتكايي عام با رويكردهاي اقتصادي دولتي و بنگاههاي خصوصي خرد با تكنولوژي سنتي و غيرقابل رقابت در بازار جهاني به هيچ روي مقدور و ممكن نخواهد بود.

از همين روي فعاليت مناطق آزاد تجاري ـ صنعتي در همه اين كشورها به منزله يگانه ابزار مناسب براي انجام تحولات ساختاري و توسعه شتابان صادرات كالاها و خدمات، عملكردي موفق از خود نشان داده و زمينه را براي ورود كشورها به عرصه رقابت اقتصادي و آزادي مبادلات فراهم ساخته است. هريك از مناطق آزاد در هر كشور به منزله دريچهاي به جهان براي تنفس اقتصادي بشمار ميروند و در حال حاضر كشورهاي مختلف براي جذب «سرمايه خارجي» با يكديگر رقابت ميكنند، اما كشورهايي در اين زمينه موفق هستند كه زمينهها و شرايط بهتري براي سرمايهگذاري فراهم نموده و عملاً زمينههاي «مزيت نسبي توليد» در كشور خود را براي سرمايهگذار «واقعبين» خارجي مهيا سازند.

اقتصاددانان، امروز به الگوهاي توسعه برونگرا و مبتني بر جهش صادراتي براي دستيابي به رشد و توسعه اقتصادي پايدار تأكيد دارد و اين رهگذر ايجاد مناطق آزاد تجاري را بعنوان اهرمي نيرومند براي جذب فنآوري و سرمايهگذاريهاي خارجي تلقي ميكنند و مناطق آزاد عامل رشد و توسعه و ارتباط با جهان خارج ميباشد. ذكر اين نكته ضروريست كه منابع ايران عمدتاً از فروش نفت به دست ميآيد و وابستگي كشور به درآمد نفت پيوسته در حال افزايش است. ما هنوز به خاطر ركود اقتصادي مجبوريم كه قسمت عمدة دلار حاصل از نفت را به بانكمركزي بفروشيم و اين در حاليست كه تنها چهلدرصد آن در بازارهاي جهاني به فروش ميرسد ضمن اينكه به محض از بين رفتن ركود براي جلوگيري از تورم، اوراق مشاركت و پول موجود در بازار را جمع ميكنيم.

اقتصاد ايران اكنون در وضعيتي است كه ضرورتاً تمايل به اصلاحات و گرايشهاي سياسي در جهت آزادسازي، جلب سرمايههاي خارجي، گسترش سرمايهگذاريهاي داخلي، توسعه و تعمق فرآيند صنعتي شدن، رشد مبادلات تجاري به خارج در چارچوب نهادسازيها و تغييرات ساختاري پيشبيني شده در برنامه سوم عمراني كشور در آن قوت گرفته است.

مناطق آزاد ايران و منجمله طرح منطقه آزاد «كاسپين» در استان گلستان ابزار مناسبي براي ساماندهي اقتصاد آزاد و توسعه صنعتي كشور همانند ديگر كشورهاي تازه صنعتي ارزيابي ميشود. با توجه به گفتههاي دبير شوراي عالي مناطق آزاد ايران در اينكه نظام، منافع كشور را در عضويت ايران در «سازمان تجارت جهاني (WTO) » يافته و مصرّانه، تحقق اين امر را پيگيري ميكند.

ميتوان نتيجه گرفت كه مناطق آزاد، در سطحي گسترده و مناطق ويژه اقتصادي پراكنده در سطح كشور در اندازه و تخصصهاي تعريف شده، قادرند «گرمخانه» اين تحول باشند و در اين مناطق است كه بايد با الگوساري و تجهيز اقتصاد ملي، عرصههاي خطير ورود به اقتصاد جهاني، آزموده و سامان يابد.

ايجاد منطقه آزاد تجاري ـ صنعتي در استان گلستان جزء يكي از ضروريات حيات اقتصادي اين منطقه ميباشد. طرح منطقه آزاد تجاري ـ صنعتي كاسپين با دستورالعمل ايجاد اين منطقه ميتواند به اهداف خود يعني جذب سرمايههاي خارجي، كارآفريني و گسترش روابط بازرگاني، انتقال تكنولوژي، جذب توريست، تجارت و ترانزيت كالا نايل آيد. طرح منطقه آزاد در استان گلستان داراي تفاوتهاي عمدهاي با ديگر مناطق آزدا كشور ميباشد كه يكي از علل آن مشترك بودن اين منطقه آزاد با كشور تركمنستان بزرگترين صادر كننده گاز دنيا ميباشد كه از لحاظ موقعيت استراتژيك درمعاملات سياسي خاورميانه به عنوان يكي از نقاط ثقل منطقه ميتواند مطرح شود. اين موقيعت بهترين امكان براي اوج بخشيدن به ترانزيت كالا در كشور است.

رئيس جمهور خاتمي يكي از اهداف مهم انقلاباسلامي را استفاده از موقعيتها و شرايط ممتاز كشور عنوان كردند و اين در حاليست كه در جنوب كشور در نتيجه عدم رسيدگي و توجه كافي به منطقه آزاد چابهار و توجه به موقعيت استراتژيك چابهار به عنون بهترين مكان دسترسي ترانزيت شمال ـ جنوب، كشورهاي پاكستان و چين اقدام به احداث خطآهن و راههاي ارتباطي 980 كيلومتري از بندرگوادر به كشورهاي منطقه كردهاند در حالي كه اين بندر از مزاياي كمتري نسبت به چابهار برخوردار است و با توجه به آخرين اعلام سازمان مللمتحد با ايجاد خطآهن و اسكلههايي با ظرفيت بالا و... در چابهار ساليانه حدود 10 ميليارد دلار درآمد حاصله از ترانزيت براي ايران به راحتي متصور بود و اين خطا در شمال كشور نيز در حال شكلگيري ميباشد.

بيشترين منافع حاصل از ايجاد منطقه آزاد در استان گلستان به صورت توسعه منابع طبيعي، افزايش اشتغال و درآمد، ايجاد جوامع جذاب، افزايش صادرات و عايدات ارز خارجي و بهبود وضعيت اقتصادي و انتقال تكنولوي، تدارك آموزشهاي متنوعتر و امكان توسعه درازمدت يك بندربزرگ در خدمت منطقهاي وسيع در منطقه خواهد بود. عايدات منطقه آزاد كاسپين جهت تأمين سرمايهگذاريهاي بخش عمومي از طريق سهام صنايع بزرگ و مهم ناشي از حقالسهم منطقه آزاد، فروش يا اجاره زمين، درآمد حاصل از حقوق گمركي واردات كالا به منطقه و دريافت شارژ از مصرفكنندگان تسهيلات عامالمنفعه (آب، برق، گاز، و...) و حملونقل در منطقه تأمين ميشود و هزينه تأسيس و تجهيز بندر در درازمدت ميتواند با افزايش ارزش زمينهاي اشغال شده توسط منطقه كه در همسايگي بندر قرار دارد، خنثي گردد.

از ديدگاه سياسي نيز اهميت به گسترش مناسبات ميان تهران و عشقآباد و توجه به جايگاه ممتاز و استراتژيك ايران و تركمنستان در منطقه با داشتن زمينههاي مشترك فراوان در عرصههاي سياسي، اقتصادي، فرهنگي و توسعه روابط در همه زمينهها بر اساس احترام متقابل، هماهنگي و تعادل يكي از اهداف ايجاد طرح منطقه آزاد تجاري ـ صنعتي كاسپين مشترك بين ايران و تركمنستان ميباشد. با اهميت دادن و توجه كافي به تحركات سياسي و اقتصادي موجود در آن سوي مرزهاي شرقي و شمالشرقي ايران در كشورهاي همسايه و بخصوص در تركمنستان، در نتيجه عدم مشاركت تجاري ـ صنعتي ايران در اين منطقه و خلأ حاصل از آن، فرصت مناسبي را براي كشورهاي ديگر داد، به طوري كه در حال حاضر مشاهده ميكينم كه خلأ به وجود آمده از عدم مشاركت جمهورياسلامي ايران در تركمنستان به وسيله شركتهاي اسرائيليالاصل وكشورهاي ديگر پر شده و در قسمت صنعت و كشاورزي در آن كشور وابستگي شديدي به آن كمپانيها ايجاد شده است. با دانستن اين مطالب با راحتي ميتوان اهميت طرح منطقه آزاد كاسپين مشترك بين ايران و تركمنستان را در جهت ايجاد ثبات و استفاده از موقعيت بالقوه منطقه درك نمود. در صورت عدم استفاده از موقعيت ويژه استان گلستان با داشتن 205 كيلومتر مرز مشترك با تركمنستان در جهت ايجاد منطقه آزاد مشترك، شاهد ايجاد و رشد مناطق آزاد در كشورهاي همسايه خواهيم يود.

در اينجا از مسئولين محترم گلستان، نمايندگان محترم استان در مجلس شوراي اسلامي، انتظار ميرود كه با درك اين مهم، فرصت را مغتنم بشمارند و در جهت ايجاد منطقه آزاد در استان براي داشتن اقتصادي شكوفا، جامعهاي نوين، استاني هميشه گلستان و آباد كوشش نمايند.

سوآبان

E.mail: Suaban@Yahoo.com