Interwiýu

turkmensahra saýtynyň Teýmur Kor bilen eden interwiýusy

 

 

turkmensahra saýty: Jenap teýmur kor ilki başda gysga özüñizi tanadsaňyz?

 

Teýmur Kor: Meniñ adym Abdulteýmur kor, welin dost-tanyşlarym meni teýmur kor diýip tanaýarlar.1344nji ýylda Galikeş Şährinde dogulup, soñ Komed-Gawuz şährine göçüp gelipdiris. Çagalar we orta mektebi şol ýerde okap 17 ýaşymda, durmuş ýoly meni watandan aýra düşürip, ýad ýuwurtlerde ýaşamaga mejbur etdi. ilki bada 1364 nji  ýylda Aşgabat şährinde, Türkmen döwlet ýokary sazçylyk okuw jaýynda Tamdyra we ýene başga bir näçe  saz ugrundaky bilimleri öwrenmäge başladym 3/5 ýyll okan soñ, häzir Alman ýuwurdynda ýaşap ýörin.

    

 

turkmensahra saýty: Aýdym-saza nähilli höwesjeñ boldunyz?

 

Teýmur Kor: Çagalykdan, özümi tanamak we halkymy başgalardan näme tapawoty bardygyny, ýagny halkymyñ taryh we ýaşaýyş ýoluny bilmek meni köp gyzyklandyrýardy. Ýadyma düşýär ilkinji gezek tamdyrany

agamyň öýünde gördüm. Meniñ üçün ilki bada  tamdyrany göremde, gaty gyzykly we nätanyş-dy.

Aýdym-saza höwesimi hakykatdan eziz dostum merhum Hamid teke bilen tanyş bolup we hemde  onuñ

dogan-garyndaşy bilen gatnaşyp başlamdan soñ güçlendi. Hamid teke haçanda saz çalan wagty ýureginden

hiñlenip sazyñ manysy hakda meniñ bilen gürriñ ederdi.Onuñ saza bolan mähri, halka bolan söýgüsi meni

özüne çekdi, aslynda aýdym-saza, höwesim mähir we söýgi bilen eziz dostumiñ üsti bilen başlandy.

 

 

turkmensahra saýty: Saz-sungat hakynda näme işleri amala aşyrdyñyz?        

 

Teýmur Kor : Edil häziriñ özünde özbaşdak tamdyrany öwrenmek üçün kitabi ýazyp ýörin we basymlykda taýýar bolýar.

Onsoñ ýene-de Türkmen Aýdymlary ýygnap olary hem höwesjeñ Aýdym-sazlaryñ aşyglaryna hüdürlemek

niýetim  bar.

 

 

turkmensahra saýty: Saz-sungat hakynda häzir we geljekde näme işleri göz öñünde tutýarsyñyz ?

 

Teýmur Kor: Türkmen Saz-sungaty gaty çuññur we ajaýyp owadan dünýä. Elbetde işlemk üçün köp zatlar bar.

Ýöne Türkmende aýdylşy ýaly,ÝEKÄÑ ÇAÑY ÇYKMAÝAR. Eger-de ýer ýüzünde bir Türkmen meniñ bilen

işlemäge razy bolsa, onda has hem Türkmen aýdym-saz üçün köp baýlyklarymyzy agtaryp bilerdik!!

 

 

turkmensahra saýty: Iran-da Türkmen saz-sungat hakynda we onuñ ösüş ýoly hem-de kynçylyklary barada näme pekir etýärsy- ñyz?

 

Teýmur Kor : Iranda saza höwesjeñ Türkmenleriñ, Tamdyra öwrenmekde gaty köp zähmet çekmeli bolýarlar, eger-de

Türkmensähra-da ýörite tamdyra  ýa-da gyjakmy, bagşyçylyk üçün klass goýulsa , has hem not ýazuw boýu- nça öwrenilse onda, biziñ Türkmensähramyzda talantlarynyñ üsti açylmadyk saz  dünýäsiniñ höwesjeñleri

Türkmen Aýdym-saz ösmeginde ägirt paýyny berediler.Elbetde bu ugurda ýene-de köp kynçylyklar bar.

Mysal edip aýtsak Aýdym-saz ösüşi üçün, hökman başardygymyzça Türkmeniñ taryh we şoña baglanşykly edebi-

ýat hem-de, sazlaryñ döreýiş hakyndaky rowaýatlary bilmek hem täze asryñ ýokary muzik elektro tekniklerin-

den haýyrlanmaga mümkinçilikler bolmaly.

Kim-de, kim tamdyra ýa gyjak bilen gyzyklanyp öwrense onda, ol eýäm Türkmeniñ aýnasy yaly bolup, halkyñ

Ar-namys, huju-gaýrat, hak üçün söweşleri düýgi we hasratly günleriñ hem-de Türkmeniñ durmuş ýolunyñ

ugrukçysy bolup jemigatçylyk ösmegine uly kömekçy rollyny eýeläp biler.

Şu ugurda esasy döwletyñ hemaýat etmegi gerek. Elbetde men öz tarapymdan Iran-da näme edilmeli digini

anyk aýdyp bilmerin, belkem geljekde meniñ özbaşdak tamdyra öwrenmek üçün ýazan kitabym bir azrak-da

bolsa şu meselede kömek bolar diýip arzuw edýärin.

 

 

turkmensahra saýty: Türkmenistanda ylmy şeklinde diýmek , okuw jaýlarda aýdym-sazlary öwrenýärler we Türkmensährada bolsa olary gelin-gyzlaryñ enelerinden haly dokamagy öwrenişleri ýaly, nesilden-nesle geçirip öwrenýärler. Syz öz gazanan tejrebäñiz boýunça olarda ütgeşiklik görýärsyñyzmy?

  

Teýmur Kor : Howa.Ütgeşiklik gaty kän. Türkmenistan-da okuw jaýlarynda Aýdym ýa-da saz öwredilen wagty , diñe şol

Türkmen sazyñ özi däl-de,bütün dünýä klassik sazlary bilen hem tanyşdyryp, hemme ensanlarda saz ýa-da

Aýdymyñ haýsy dil-de bolsada,döreýşiniñ usullaryny,hekaýalaryny öwredýärler. Bu usul saz düşünjäniñ baý

Bolmagyna köp kömek edýär.Ýene-de not ýazuw boýunça öwredilýärler. şol sebäpli sazlaryñ her bir sesiñ

dogri we ýerli çalynmaga, hem bir syhyl tempo we ritimlerde öwrenmekde rollyny alýar.

Ser edip görseñiz Türkmenistanda şonuñ üçün güçli we has ökde sazandalar bar,we köp kompozitorlar

döreýär.

Iranda bolsa, ýagdaý bütünleýin başgaça. Edil Türkmenistanda öñler bolşy ýaly, saz öwrenjiler haýsydyr bir

Halypa sazandañ ýanyna baryp, sazy elden ser edip we ýene halypañ elini kowalap çalmany öwrenýärler we

şeýdip dowam edýär. Bu bolsa köp halypa sazanda we bagşylaryñ hemme bilýän sazlaryny şägirdine tabşyryp

bilmän, bir topar aýdymdyr ýa sazlar ýitip gidýär.Onsoñ ýene-de Türkmen sazyñ ylmy tarapdan bütün dünýä

saz kanunlaryna degişliligini düşünüşmek asyl mümkinçylygy hem ýok.

  

 

turkmensahra Saýty: Iranda Tamdyra öwreniş usullary hakynda we onuñ ösmek ýolunda nähilli garaýyşyñyz bar?

 

Teýmur Kor:  Meniñ pikirim boýunça,Tamdyrada diñe çalynýan saz däl-dä, ýene onuñ ýanynda piano we aýdymlary hem

Öwrenilse, Türkmen sazyñ özüne mahsus bolan häsiýetini has hem oñat düşünip bolýar.

Elbetde Not ýazuwsy bolany bilen, ýenede halypa gerekdir. Eger-de not ýazuw bilen sazlar öwrenilse onda, has

hem gowy bolardy.Bu mesele gaty kyn we şu ugurda köp zähmet we iş gerek. IrandaTürkmeniñ aýdym-saz

ösmeginde birinjiden hiç hilli neşe we şoña meñzeş zatlara ýakynlamaly däl. Mümkin men ýalñyş eşidendirin

aslynda hiç bir kişiň göwnünä degmek islemeýärin, emma Türkmensährada tirýek we şoña meñzeş zatlar köp

ýörgin diýip habar gelýär we Iran döwleti şoña garşy ütgeşik aýgytli ädim görkezmeýär. Ine şeýdip her bir

içiñe çekilýän tüsse beýnini zaýalap,ol ynsan mertebesini ýitirip, töwreginde geçýän hadysalara arsyz garap

başlaýar.Şeýdip sanlary köpelse, haýsy ösüş hakynda omid-arzuwny eýelenip bolarka!!!

Şükür bizde ýene kän hakyky bagşy-sazandalar bar. Tamdyra öwrenilen wagty eger-de , wagt-wagt basymdan

Bile oturylsa, bir-bir bilen saz hakynda bähsdeşlyk edilse, her kim öz bilýän sazyny gaýgyrman görkezip öwret-

se, Türkmen sazyñ rowaýatlaryny hakynda çalynýan sazlar bilen bileligde öwrenilse onda has hem, sazlar owa

-dan ýañlanyp çalýany we diñleyjini şat eder.

 

 

turkmensahra saýty: Modern dünýäde Türkmen saz-sungatynyñ zamana laýyk ösüşüne nähilli baha berýärsiñiz? 

         

Teýmur Kor : Dogursy häzirki zamanda meniñ akydam boýunça Türkmen sazy we Türkmen dilli köp azapda! ýaşlar az özlerniñ kultur we taryhy bilen gyzyklanýarlar. Köne wagtky Şah zamanynda bolşy ýaly pars dilinde geplemek häžir Iranda modern

myşyn!!! Bu kynçylyga garşy ýene-de köp saz höwesjeñler bar, emma bir halkda saz we edebiýati ösjek bolsa

onda, ýat kulturi söýmek we öz aslyñy unutmak gaty yalñyş.Ýene-de şahsiýetlyk etmek, ýagny bir kişini hudaýa

yakyn edip onuñ hakynda aýdym-saz düzüp we hem aýdyp, asyl ahlakly aydymlary unutmak hem ýalñys.

Ine bilşiñiz ýaly Türkmen sungatynyñ ösmegi, onuñ azatlyk we jemigatçylyk ösüşüne bagly bolýar.

 

   

turkmensahra saýty: Işlerňizde üstünlyk gazanmaňňyzy arzuw edip turkmensahra saýtyna beren interwiýuňiz üçün sag bolňyz.

 

Teýmur Kor : Size-de sag bolsun aýtýärin.