<address align="center" style="text-align: center; line-height: 150%"> <font face="Times New Roman"> <span style="font-style: normal; font-weight: 700" lang="TR"> <font color="#FF0000">Akmyrat Gürgenli</font></span></font></address> <address align="center" style="text-align: center; line-height: 150%"> <span style="font-style: normal" lang="tr"> <font face="Times New Roman" color="#FF0000"><a href="mailto:GoliA@rferl.org"> GoliA@rferl.org</a> </font></span> </address> <address align="center" style="text-align: center; line-height: 150%"> <font face="Times New Roman"><b> <span lang="FA" dir="RTL" style="line-height: 150%; font-style: normal"> <font size="5" color="#000080">????? ????? ????????? ?????</font></span></b></address> <address align="center" style="text-align: center; line-height: 150%"> <font color="#000080"><span style="font-style: normal"><b><span lang="TR"> <font size="5">Türkmen</font></span></b><span lang="TR"><font size="5"> <b>intellegentsiýasyñ ?u günki ýagdaýyna syýn</b></font></span></span></font></address> </font>
 Turkmensahra

  ترکمنصحرا

Akmyrat Gürgenli
GoliA@rferl.org
????? ????? ????????? ?????
Türkmen intellegentsiýasyñ ?u günki ýagdaýyna syýn


«Eger bizi ýedi gat ýere gömseñiz almaza öwrüleris,
eger-de bizi kül-owram etseñiz, ýyldyzlara dönüp, dünýä ýagty saçarys.» Eme Sezer. Afrikan ?ahyry
 
    Jemgiýeti herekete getierýänligi üçin syýasy adalgada/terminologiýada intellegentsiýa “lokomotiv” hökmünde baha berilýär. Biziñ intellegentsiýamyz ?eýle baha mynasyp bolup bildilermi? Olar boýunlaryna dü?ýän agyr ýükden habarlymyka, iliñ-günüñ öñe gitmegine, täze menzillere a?magyna ýardam edip bilýärlermi? Ýa-da halkyñ arkasyna “hopba” bolup, iliñ ger?ini ýagyr edip gelýärlermi? Biz bu makalada Türkmen integellentsiýasynyñ geçmi? ýoluna ser salmaga syýnan?ýarys.
  
Näme üçin Türkmen intellegentsiýasy
öz syýasy hereketini/partiýasyny döredip bilmediler ?
 
   Ýakyn taryhymyzda ylaýta-da Orsýetde we Eýranda öwrüli? nokat hasaplanýan «konistitutsiýon revolutsiýasy/ me?rute ynkylaby» Türkmen topragyna-da gelip ýetdi. A?gabatda we Kümü?depede emele gelen ?ertlerden peýdalanan öñde baryjy güýçler Türkmen halkynyñ ýagty geljegi ugrunda göre?e giri?diler. Mugallým Muhammetguly Atabaýev A?gabatda «Roozname-ýe mavera-ýe Hazar» gazetine redaktorlyk etmek bilen halkyñ dünýäde bolup geçýän waklarardan ylaýta-da 1-nji jahan ur?una gatna?maga mejbur edilen Türkmenler barada maglumat bermek bilen öz halkynyñ gözýetiminiñ ösmeginde uly rol oýnady. Edil ?ol döwürde Gürgen ýaýlasynda Kümü?depede, Bä?ýusgada, Omçaly ýaly ilatly ýerlerde Eýranda barýan ynkylaby hereketiñ täsiriniñ artmagy netijesinde Osman ahun, Rejep ahun, Annajan ahun Ýaraly ýaly öñde barjy Türkmenler öz halkynyñ bähbidini goramak ugrunda billerini gu?adylar. Bu hereketleriñ netijesinde 1924-nji ýylda Türkmenistan Sovet Sosýalistik Respublikasynyñ (TSSR) hem-de Türkmensähra jemhuriýetiniñ düýbi tutulýar.
   ?ondan soñra bu iki milli hereket özbolu?ly akym bilen akmaga mejbur edilýär. TSSR Moskvanyñ penjesine dü?ýär, Türkmensähra jemhuriýetini bolsa Britanlaryñ dikmesi Yrza ?ah gana çaýkaýar.
    Biz bu wakalaryñ jikme-jigine girmek islämizok, sebäbi ol bir makala sygmaýar. Esasy belläp geçmek isleýän meselämiz bu hereketlerde intellegentsiýamyzyñ halkymyzyñ peýdasyna oýnan roly hakynda. Mysal üçin ?ol döwürde äzerbegjanlylar, Kafkazdan gelýän ynkylaby tolkunlardan ylham alyp «Sosýal Demokrat» ýaly öz syýasy partiýalaryny esaslandyr magy ba?ardylar. Emma biziñ Türkmenlerimiz Türkmenistanda bolup geçýän revolutsiýon hereketlerden täsir alyp bilmediler-elbetde munuñ ýene-de özüne mahsus sebäpleri bar, ?eýlelik bilen Türkmensähraly Türkmen intellegentsiýasy kürtler ýa-da äzeriler ýaly özlerine degi?li syýasy partiýany döredip bilmediler. Muña sebäp bolan esasy zat, Yrza ?anyñ Türkmensährany gana çaýkap, olaryñ gözlerinde ot ýakandygy esasy sebäp bolsa gerek.
   1944-nji ýylda Eýranda Gyzyl go?unyñ saýasynda dörän atmosferadan peýdalanyp, parslar «Tudeh» partiýasy esaslandyrýarlar. Özlerini sosýal-demokrat we azçylykda ýa?aýan halklaryñ tarapdary saýyp, olaryñ isleglerini-de ?ygar arkaly beýan eden bu partiýanyñ hataryna Gaýyp Bähelke, Sapar Ensary, Nurmuhammet A?yrpur...ýaly Türkmen intellegentsiýasy topar-topar bolup girdiler. Ýöne bu pursatdan peýdalanyp bilmedik Türkmen liderleri, Tudeh partiýa «lepbeý aga» diýmekden ba?ga roly oýnap bilmediler.
    1950-nji ýyllardan soñra Eýranda SAVAK(rejimiñ ynkylaby hereketlere gar?y ýörite gullugy ?????? ????? ? ??????? ????) azatedi? hereketlere go?ulýanlary berk darap ba?lady. ?ol döwürde partizanlyk hereketler bilen Mämetreza ?anyñ rejimini agdarmak ugrunda göre? alyp baran «Halkyñ Fedaýylary» we «Halkyñ Mujahidleri» diýen gizlin hereketler esaslandy. Universitetlerde okap ýören Türkmen studentleri bu toparlar bilen tany?yp, olar bilen gatna?yp, azda-kände olaryñ bu ideýasyny Türkmenleriñ arasynda ýaýyp ba?ladylar. ?anyñ howpsuzlyk gullugy bu hereketiñ köküne palta urmak maksady bilen 1971-nji ýylda 20-den gowrak Türkmen intellegentsiýasyny tussag edip, gyýnag astyna çekdi. Türkmenleriñ medeni ugurlardaky hereketleri, ylaýta-da Türkmenistandan ýarym gizlin getirilýän gazet-jurnallar bilen dowam etdi. Elbetde ol ne?irlerde syýasatdan habar ýokdy, diñe ene diliñ ösmeginde kömek etdi diýýämeseñ, olarda revelutsiýon ideýalardan nam-ny?an ýokdy. Mysal üçin Eýranyñ çäginde ýa?aýan Türkmenleriñ milli azatedi? hereketine, olaryñ avtonomiýa ugrundaky talaplaryna nädip ýardam bermeli diýen garaýy?lardan damja eser ýokdy. Esasan Eýran bilen SSSR Türkmen halkyny öz penjesinde gysyp saklamakda birmeñze? syýasaty alyp geldiler.
   1979-nji ýylda Eýranda monarhiýa rejimi agdarylýança Türkmenler özlerine degi?li syýasy hereketi esaslandyryp bilmediler. Diñe ?a tagytdan agdarylndan soñra Türkmenleriñ intellegetsiýa wekilleri ?ol sandan ?irmuhammet Tumaç, Hajytuwak Wahedi, Abdulhekim Magtym we Söýün Jürjäni...dagy «Medeni we Syýasy Ojak» diýen hereketi döretdiler. Muña bir söz bilen Türkmenleriñ ilkinji milli-syýasy guramsy diýip aýtsa bolýar. Biraz soñra ekerançylyk ýerleriñ daýhanlaryñ arasyna paýlanmak meselesi, feodallaryñ basyp alan ýerlerini gaýtaryp daýhanlara alyp bermek we ýer-suwda reforma geçirmek ýaly çäreleri guramaçylykly amala a?yrmak üçin «oba ?uralar», olary bir ýere birigdirýän «daýhan birle?igi- it-tihadiýe rustaýy ??????? ???????» we bularyñ hemmesiniñ bir merkezden dolandyrylmagy üçin «?uralaryñ merkezi kargähi ???? ????? ??????? ?????????» diýen sosýo-ykdysady gurama esalandyryldy. Ýöne mör-möjek ýaly çyrpyn?yp ýören fedaýylar bu hereketleri haýal edmän öz ellerine almagy ba?ardylar, ony mazmundan bo?adyp, öz syýasy bähbitlerine öwürdiler. Muña Türkmen intellegentsiýasynyñ gözýetimiñ darlygy, olaryñ ýoñ bolup gelýän agzalalyk keseli, fedaýylaryñ kö?günde ýokary wezipelere eýe bolmak isleýänleriñ hyýanaty sebäp boldy. Avanturist Fedaýylar öz syýasy teoriýalaryny syýnagdan geçirmek üçin Türkmensährany laberatoriýa, Türkmen halkyny bolsa laberatoriýa ?yçany hökmünde ulandylar. Bu syýnagda feadaýylaryñ «gany arassa bolman, olaryñ kesellidigi aýan boldy, ýöne olar öz keselini bütin Türkmensähra ýaýradyp, Türkmen intellegentsiýasyna bula?dyrdylar, ahyrky netijede bir topar goç-goç ýigitlerimiziñ ölümine sebäp boldular.
   1978-nji ýylyñ 26-njy martynda/6 ferverdin 1358 we 1979-njy ýylyñ 11-nji fevralynda/ 22 behmen 1358-da Eýran yslam rejimi iki gezek Türkmen topragyny gana çaýkady. 100-den gowrak halkymyzy ?ehit etdi. Rejimiñ ganly penjesine dü?en ýok edildi, sürgüne iberildi, dü?mejek bolanlar bolsa da?ary ýurtlara, esasan-da Sovet Türkmenistana sygyndylar. Bu syýgynma prossesi 1983-nji ýyldan ba?lap 1999-njy ýyla çenli dowam etdi. ?eýlelik bilen 1924-nji ýylda Osman ahunyñ ýolba?çylygyndaky hereket basylyp ýatyrlandan soñra TSSR-e ba?lanan bosgunlyk hereketi, 1945-nji ýylda Tudeh partiýasynyñ basylyp ýatyrylmagy netijesinde ýene-de dowam etdi, 1983-nji ýylda bolsa ýene bir gezek gaýtalandy.
  
   Bosa-bosluk eden Türkmensähraly Türkmenler da?ary ýurtda-da Fedaýylaryñ duzagyndan halas bolup bilmediler. Duzaga dü?en bu Türkmenleri ellerinden sypdyrmajak bolup olar: «siziñ azatlygyñyz, bütün eýranlylaryñ azat bolmagy netijesinde hasyl bolar», «ýa?asyn eýran halkynyñ göre?jeñ ogul-gyýzlary»... diýen ?ygarlary öñe sürüp, bu Türkmenleri öz gullaryna öwürip, mañkurtla?dyrdylar. Türkmenistanda-da parslar Türkmensähraly Türkmenlere agalyk etdiler, sebäbi öz Türkmen iline-gününe kem göz bilen garaýan käbir Türkmenler, fedaýylara öz halkyndan köp hormat goýýardylar.
   ?eýdip ýene-de «Medeni we Syýasy Ojak» Fedaýylaryñ oýnawajyna öwrüldi we bu ýagdaýy 1986-njy ýyla çenly dowam etdi. ?ondan soñra özba?yna hereket etmeli diýen Türkmen topary bilen Fedaýylardan göbeklerini kesip bilmedikleriñ arasyna tow dü?di we ol henize çenli dowam edip gelýär.
   Biri çykypde: «Ne bu toparyñ, ne-de ol tarapyñ aýdýanlary dogry, M.S.O/ KANUN kyýn ?ertde, agyr pursatda, onçakly oýlan?ykly bolmadyk ýagdaýda döredilipdi, ?oña göra munuñ ýerine ähli Türkmen intellegentsiýasy, esasan-da bosgunlykda ýörenler geliñ “Bosgunlykdaky Türkmen Demokrat Partiýasyny” ýa-da ?oña meñze? syýasy topar döredeýliñ.» diýmeýär, diýýän bar bolsa-da oña gulak asylmaýar. Gaýtam «Medeni we Syýasy Ojagy», «MedeniSyýasy» ojagyñ dürli görnü?däki ýazyl?ynyñ üstünde uly goh-galmagal turuzylýar, “Ojagy” edil “Ependiñ ýorganyna” öwrüp, hersi bir çetinden çekip, ony diýdýärler.
   Häzirki höküm sürüp gelýän ýagdaý biziñ intellegentsiýamyzyñ gözgyny, ejizligini ýagdaýyny ýene bir gezek aç-açan subut etdi. Bir söz bilen aýdylandan obýektiv hem subýektiv sebäplere görä Türkmen intellegentsiýasy öz milli-syýasy guramasyny döredip bilmedi ýa-da döretmäge oña pursat berilmedi.   
 
Birek-birege çydam edip bilmedik,
toleranssyz integellentsiýamyz
 
   Gündogaryñ beýleki halklar ýaly biz Türkmenler-de gyzmaç millet. Ozal gürläp, aýtjak zadymyzy aýdyp soñra oýlanýarys. Biz Türkmenler örän tiz duýgulanýan, gyzy?y ýaly, tiz gahary ýata?an adamlar bolmaly. Elbetde beýle edim-gylymlar hakynda psihiki alymlar anyk maglumatlary aýdyp biler, biziñki diñe göze ilýärn we durmu?da özüni görkezip gelýän ýagdaýlardan ugur alyp bir zat aýytmak.
  Garaz, biziñ Türkmen intellegentsiýamyzyñ arasynda ?eýle bir gyzmaçlyk, ?eýle bir men-menlik, pañlyk, beýlekilerden öñ wezipä dyrma?mak ýaly köp ýaramaz häsýetler ýaýrap kök urdy. Hemme zady özi bilermen, beýlekilere ynamsyzlyk, ýeke-mezeklik/individuallyk, toparlaýyn/kollektiv herekete kem baha bermek olaryñ oñaýsyz taraplarydyr.
   ?eýle keselden saplanyp bilen ýagdaýynda, ?ahsy bähbitden milli bähbidi öñde goýan ýagdaýynda Türkmen intellegentsiýasy boýun alan il garamatyny maksada ýetirip biler, ýogsa ba?da agzap geçi?imiz ýaly, iliñ boýnuna hopba bolmakdan ba?ga zada ýaramaz.
   Meniñ pikrimçe biziñ intellegentsiýamyz özleriniñ haýsy ugra, haýsy maksada doly hyzmat edýändigine doly göz ýetirip bilen ýagdaýynda negativ häsýetlerden da?la?yp biler. Gyýnansagam biziñkiler nirä barýandyklaryny, nämä gulluk edýändiklerini özleri-de bilenoklar. “Türkmen-Türkmen” diýip, bir topary fedaýylaryñ, ba?ga bir topary bolsa beýleki bir pars toparyñ guluna öwrülip, olara “ak ýürek” bilen hyzmat! edýändiklerini duýman ýörler.
   Türkmen intellegentsiýasynyñ iñ uly keçiligi öz taryhyndan, milli däp-dessurlaryndan iñ ýamany ene dilinden habarsyzlygy ondan ?ermendeligidir. Olaryñ bir topary Ýefram han ermenini, Ysmaýyl han Semitgo kürdi, Kolenel Pesýany, Miraza Küçek hany, baryp Afrikadaky Nelson Mandellany, Latin Amerikadaky Çegovarany düýp-tür?egi bilen tanaýarlar-has dogrusy olara oñat tanadyplar, emma Muhammetgulý Atabaýevi, Gaýgysyz Atabaýevi, Nedirbaý Aýtakovy, Arazmuhammet Wepaýevy, Küm?aly Böriýevi, Allaguly Garahanovy, Abdulhekim Gulmuhammedovy, Annadoltan Kekilovany, Paýzy Orazovy, Osman ahuny, Güllidag ?iri Meredaly batyry, Annageldy Ajy, A?yr Kütini, Çopan serdary... tanamaýarlar, hatta atlaryny hem e?iden bolmaly däl. Ýogsa ýokarda agzalan bu Türkmenler Stanlinçilik ýa-da pähleviçilik rejimine gar?y göre?de gurban bolupdylar. Biziñkiler öz milli taryhyny öwrenmäge syýnan?yp, bu gerçekleriñ göre? ýoly bilen tany? bolan ýagdaýynda özlerine dolanyp, öz halkynyñ bähbidini gorap bilerler diýip çak edýäris. Edil ?onda intellegentsiýamyz bir ten, bir jan bolup, bir-birlerini göz göreji ýaly söýerler, gorarlar hem syýlap hormatlarlar, ba?gaça aýdylanda «Bir çukura tüýkürerler».  
 
Milli mentalitetden,
ata-baba identitetinden da?la?an intellegentsiýamyz
 
   Geñ galmaly, diýseñ geñ galmaly, biziñ “intellegentsiýamyz” öz ba?armadyk, ba?armaýarn we ba?aryp bilmän gelýän i?lerini, boýun agyr borçlaryny, ýüklerini ba?galaryñ üstüne atmagy gowý öwrenipdirler. Olar ýokardan buýruk beriji komada düzgünden, sistemada da?la?yp, ondan el üzüp bilmän gelýändiklerini her bir ädimlerinde, sözlerine aç-açan görkezýärler.
   ?ntellegentsiýa gatlagy bir tarapdan ene dilimize eýe çykmaly, milli kimligimizi, identitetimiz, barlygymyzy goramaly diýýärler, aýry tarapdan bar güýji, “jany-teni” bilen Türkmen diliniñ köküne palta urup gelýän pars diline we medeniýetine gulluk edip, olaryñ dilinde gürleýärler, olaryñ dilinde ýazýarlar, muny görüp haýran galyp, otrup-oturyp geñ galyp, näme diýjegiñi bilenok. Kä?ki bular gödek söz bilen aýdylanda maýmyn ýaly bu üýkünmäniñ howpuny bilmeýän adamlar bolsady, bilýänleri “doñuz beter” bilýärler. Biziñ dilimiziñ, medeniýetimiziñ niresi parslaryñkydan pes diýesiñ gelýär. Baryp 15-njy asyrda alym Aly?ir Nowaýy «Muhakimet ul logateýin ?????? ???????? diýen eserinde Türki diliniñ pars dilinden üstündigini, söze baý dildigini subut etdi. Pars dilçileri ?ondan bäri muña jogap berip bilmän gelýärler, dogrusy näme jogap bersinler, hak söze jogap bolarmy? Bu zatlary bilip, bir tarapdan «aý, el çeksene näme etseler ?ony etsinler-de, gepe-ha gulak asanoklar, goý, pälleri ýolda?lary bolsun» diýesiñ gelýär, aýry tarapdan internet ýaly seri?delerden giýñ köpçülige ýüzlenýändigini nazara alyp, olaryñ ile-güne hyzmat etmeýändiklerini görüp sesiñi çykarmanam bolanok.
   
  Golaýda Kümmetgowuzda «Türk-Türkmen» dili konferensiýada çyky? eden Ýüsüp S, pars dili we medeniýetiniñ agalyk edýän atmosferasynda Türkmen dilinde çyky? edip, ene mähri bilen bada?an ene dilimize abanýan apatlary hakyndan gyzykly gürrüñ berdi. Ýüsüp S. çyky?ynda ?vetsiýada ene dilinde okajak bosgunlara ?ol döwletiñ mümkinçilik berýändigini jaý ýerinde belleýär, ýöne edil ?eýle açyk jemgiýetlerde, Ýevropanyñ dürli döwletlerinde öz ene dillerine buýsanyp, ene dilinde ýazmaga mümkinçiligiñ bar bolan döwletlerde ýa?aýan we özlerini «Türkmen halkynyñ milli hak-hukuklaryny goýajylary» hökmünde agyzlarynda a? gatykladýanlar, dermanlyk üçin ene dillerinde ýekeje gezek-de çyky? edmän gelýärler. Belki olar ba?arýandyr däldirler?! Pars dili bilen alynjak gala bar bolsa alynardy. Biziñ çorba çykan syýasatçylarymyz baryp 40-50 ýyldan bäri pars dilinde nutuk edip, märeke-meýlisde bu dilde doklad edip geldiler we gelýärler. ?ndi ýeter, has bolmanda halkara dillerde  inglisçe, almança, fransuzça çyky? ediñ. Aý howa-da pars diline gulluk edip, ba?ga dilleri öwrenmäge elleri ýeten däldir-dä.
 
Günä kimde?
 
  Biziñ intellegentsiýamiz öz ene dilinde okap, ýazyp bilmeseler, «gara maýak» halkdan nämä gara?maly diýýänler-de bar. Men bu mesele-de ba?gaça oýlanýaryn, oba ýerlerine baryp görüñ, ol ýerde “pars medeniýeti” diýen mikroba ýoka?madyk, ýugrulmadyk, ene-atalarymyz arassa Türkmençe gürläp, bir topar men diýen intellektuallarymyzy gaýra oturdýarlar, sag bolsunlar, uzak ýa?asynlar.
 
   Biziñ Türkmen intellegentsiýamyzyñ ata-baba medeniýetlerinden da?la?yp, hatta Türkmençe ýazyp ýa-da okap bilmeýäniniñ sebäbi näme, munuñ günäkäri kim? Agalyk ediji pars dilinde hatly-sowatly bokandyklary üçin, ene dilden mahrum galandyklaryny öñe sürmekleri mümkin. Meniñ pikrimçe bu hakykatyñ barysy däl-de, ýarysy. Sebäbi öwrenmäge hemi?e pursat bar. Pars mekdebine gitmän, Türkmençe go?gy-gazallary düzen ?ahyrlarymyz azmy? Bag?y Annamuhammet Kötügi ýakeje klasda parsça okamandy emma onuñ batly sesi bilen aýdan «Dostlar! biziñ illerimiziñ merdanadar ýigitleri», «Daglar gümmürlendi» diýen aýdymlaryny e?ideñde, ?eýle bir ruhlanýarsyñ, arzu-hyýallaryñ ?eýle bir ganatlanýar welin, añyrsy ýok. Müñ sany syýasy propagandany ündeýän makaladan güýçli bu jadyly sesler. Halypa Gazak Pañ, Nazarly Mehjuby ýalylar, öz döwründe ol ýa-da bu syýasy partiýanyñ- has dogrusy gula öwrürýän pars guramalrynyñ hatarynda göre?en Türkmenlerden kän-kän, öz halkyna hyzmat etdiler we myras galdyran ajaýyp eserleri, simfoniýalary bilen bizi jadylap gelýärler. Emma mysal üçin “Tuda” partiýasynyñ hatarynda göre?en, heniz aramyzda ýa?ap ýören ýa-da dünýälerini täzelän bir topar ýa?ullarymyz, ýa? nesile haýsy bir buýsandyryjy zady miras galdyrdylar, ilimizi galkyndyryp biljek haýsy hyzmaty etdiler, haýsy zady ýadigär galdyrdylar?
  Kämahal gaharymyz gelip: «30 ýyllap Türkenistanda bolup geldiler, kelam agyz ?ol ýerdäki hakykatlar barada dil ýarmadylar, ýa? nesiliñ SSSR baradaky hyýalbentliginden halas bolmaga damja kömek etmediler» diýip, ozalky bosgunlara, ýa?ullarymyza ýüzlenýäris.
 
   Ýene-de agzap geçmeli esasy bir mesele-de syýasy hereketlere ýolba?çylyk edýän käbirleriñ gypynç edmän özlerini «eýran Türkmenleriniñ ... guramasy», «eýranly Türkmenler» diýmekleri. Bular nädip öz topraklaryny, öz halkyny eýranyky diýip bilýärlerkä?! Has üwläp-çydap bilmeseñiz «?lerki Türkmenistan», bolmanda häzirlikçe «Türkmensähra» diýiñ bir ahyry.
   Öz halkynyñ medeniýetinden da?la?an, öz ene dilinde gürläp bilmeýän, Türkmençe ýazyp bilmeýän “intellegentlere”-de ?eýle ajy ykbalyñ gar?ýanlygy iküjsizdyr.
 
  Hiçden giç ýag?y !
 
   Da?ary ýurtlarda Türkmenler tarapyndan ýola goýlan internet site-larda ýerle?dirilýän materiallarynyñ 95%-den gowragy pars dilinde, ýurduñ içinde bolsa tas 100% ?eýleräk. Ýurduñ içindäkilere diñe bir zat diýesim gelýär: «Eger ene diliñde ýazyp bilmeýän bolsañyz, ýa-da ýazdyrmaýan bolsalar, onda pars dilinde ýazyp, bu dile hyzmat etmeñizi bes ediñ. Siziñ pars dilini reklama etmegiñiz halkymyza zyýan bermekden ba?ga zat däl. Siziñ pars dilinde azap edip taýýarlaýan we pars dilinde ne?ir edýän maglumatlary parslar okaýandyr oýdýäñizmi? Kä?ki maglumatlaryñyzy mysal üçin inglis dilinde taýýarlasadyñyz,  ?onda rejimiñ Türkmenleri ezip horlap geli?i barada halkara hukuk goraýjy guramlar habarly bolardy, belki ile-güne peýdasy ýeterdi.
   Ýurt da?ynda internet ýa-da weblag-lar arkaly halkymyzyñ beýnisini zäherleýänleriñ günäsi, ýurduñ içindäkilerden köp bolsa köpdür, az däldir, sebäbi bular özlerini syýasy aktivistler, polit/syýasy emigrantlar diýip her iki sözde dö?lerine kakyp, tum?uklaryny depä tutýarlar. ?oña görä bularyñ bizi ezip aýak astynda alyp gelýän pars diline we medeniýetine bile-bile edýän “hyzmatlaryna” halkymyz öz wagtynda gerekli jogaby berer diýen tama hem-de dogrudanam balyk ba?yndan porsaýan eken diýmek bilen sözümi jemleýärin.
 
Parag ?äheri 1-nji maý 2007.ý


استفاده از مطالب اين سایت با ذکر منبع بلامانع مي باشد